પટનામાં રહેતા વિજય રાય છેલ્લા 20 વર્ષથી પોતાના ટેરેસ પર ગાર્ડનિંગ કરે છે. તેમના બગીચામાં સુશોભન છોડ, બોંસાઈ, મોસમી શાકભાજીથી લઈને અનેક પ્રકારના ફૂલો અને ફળોના વૃક્ષો લાગેલાં છે. તેમના ઘરમાં ભાગ્યે જ કોઈ દિવસ એવો પસાર થાય છે જ્યારે તેમને તેમના બગીચામાંથી કોઈ ફળ કે શાકભાજી ન મળે. ઘરમાં ગાર્ડન હોવાને કારણે ફળો અને શાકભાજી માટે બજાર પર તેમની નિર્ભરતા ઘણી ઓછી છે. તે કહે છે કે તેમના રસોડાની લગભગ 90% જરૂરિયાતો તેના પોતાના બગીચામાંથી પૂરી થાય છે.
માત્ર પોતાના ઘરમાં જ નહીં પરંતુ પડોશીઓ અને સંબંધીઓ પણ તેમના બગીચામાં ઉગાડવામાં આવતા ઓર્ગેનિક અને પૌષ્ટિક શાકભાજી ખાય છે. ધ બેટર ઈન્ડિયા સાથે વાત કરતા વિજયે કહ્યું, “હું મૂળભૂત રીતે એક ખેડૂત પરિવારનો છું. પરંતુ અભ્યાસ પૂરો કર્યા બાદ તેને મરીન એન્જિનિયર તરીકે નોકરી મળી. હું મારો મોટાભાગનો સમય જહાજ પર પસાર કરતો હતો અને જ્યારે પણ હું વેકેશનમાં ઘરે આવતો ત્યારે મને લાગ્યું કે કંઈક કરવું જોઈએ. તેથી જ વર્ષો પહેલા જ્યારે મેં મારું ઘર બનાવ્યું હતું ત્યારે ઘર બનાવતી વખતે નક્કી કર્યુ હતું કે છત પર વૃક્ષો અને છોડ વાવીશ અને એક નાનો પૂલ પણ બનાવ્યો.”
વિજય રાયે એક નિષ્ણાત સિવિલ એન્જિનિયરના માર્ગદર્શન હેઠળ તેની છત બનાવી હતી જેથી બાદમાં છત પર માટી નાખીને બાગકામ કરી શકાય. આ સાથે એક નાનું તળાવ પણ બનાવ્યું, જેમાં તે હાલમાં માછલી ઉછેર કરે છે. તેમણે કહ્યું, “મને શિપમાંથી જ ટેરેસ પર નાના પૂલનો વિચાર આવ્યો. કારણ કે જહાજ પર એક સ્વિમિંગ પૂલ હતો અને ઘણી વખત અમે તેમાં ન્હાતા હતા. તેથી મેં વિચાર્યું કે જ્યારે શિપ પર પૂલ હોઈ શકે છે, તો ઘરની છત પર કેમ નહીં. ગયા વર્ષે જ મેં તેમાં થોડી માછલીઓ નાંખી હતી.”
કુંડાની સાથે છત પર બનાવી દીધી માટીની પથારી
વિજય કહે છે કે તેણે પોતાના ઘરની છત પર વૃક્ષો અને છોડ વાવ્યા છે. તેઓએ છત પર સીધી માટી નાખીને પથારી બનાવી છે. જેમાં તેમણે લગભગ દોઢ ફૂટની ઉંચાઈ સુધી માટી નાખી છે. આ ઉપરાંત તેમના બગીચામાં 200 થી વધુ નાના-મોટા કુંડા પણ મૂકવામાં આવ્યા છે. “શરૂઆતમાં, મેં ગામમાંથી માટી મગાવીને ટેરેસ ઉપર નાખી હતી અને કેટલાક વાસણો રાખ્યા હતા. આ પછી, દર વર્ષે ગામમાંથી ગાયનું છાણ અને અળસિયાનું ખાતર આવતુ હતુ અને તેને પહેલાથી હાજર માટીમાં મિક્સ કરીને પોટિંગ મિક્સ તૈયાર કરવામાં આવે છે,” તેમણે કહ્યું.
કેળા, જામફળ, દાડમ, લીંબુ, સીતાફળ, જામુન, આમળા, કેરી, સફરજન, આલુ, કરોંદા, પપૈયા, સરગવો, મોસંબી અને ચીકુ જેવા ફળોનાં ઝાડ ઉપરાંત વડ, પીપળા જેવા વૃક્ષો પણ તેમના ધાબા પર છે. વિજય રાયે જણાવ્યું કે તેઓ તેમના ટેરેસ પર લગાવેલા જામફળના ઝાડમાંથી દર વર્ષે લગભગ 10 કિલો જામફળ, આઠ કિલો કેરી, 4-5 કિલો સફરજન અને લગભગ 300 કેળા મેળવે છે. આ ઉપરાંત તેમના દાડમ, જામુન, કોથમીર, લીંબુ અને કરોંદાના વૃક્ષો પણ ફળ આપે છે. ટૂંક સમયમાં, તેઓ વાવેલા પપૈયાના ઝાડમાંથી ફળ મેળવવાનું શરૂ કરશે. આ કારણે, ખૂબ જ ઓછું બને છે કે તેમને ફળો માટે બજારમાં જવું પડે છે.
ફળો અને શાકભાજી ઉગાડી રહ્યા છે
તેમના કેટલાક ફળોના ઝાડ સીધા માટીની પથારીમાં વાવવામાં આવ્યા છે, જ્યારે તેમાંથી કેટલાક મોટા કુંડામાં વાવવામાં આવ્યા છે. ફળોના ઝાડ ઉપરાંત, તેમની પાસે તેમના ટેરેસ પર તમામ પ્રકારની મોસમી શાકભાજી પણ છે. તેમણે કહ્યું કે તે તેના બગીચામાં દૂધી, તુરિયા, કારેલા, રીંગણ, ભીંડા, કાકડી અને હળદર જેવા શાકભાજી ઉગાડે છે. “મને બગીચામાંથી એક જ વારમાં 10 થી 12 દૂધી, કોળા મળે છે. તે મારા પરિવાર માટે ખૂબ જ વધી જાય છે, તેથી અમે તેને પડોશના લોકોમાં વહેંચીએ છીએ. આ વખતે ઘણા કિલો તુરિયા છત પરથી ઉતર્યા છે, તેથી અમે તુરિયાને નજીકના અમારા સંબંધીઓના ઘરે પણ મોકલ્યા,”તેમણે કહ્યું.
20 વર્ષથી ભીનો કચરો બહાર ફેંક્યો નથી
બગીચાની સારસંભાળ અંગે વિજય કહે છે કે તે પોતે બગીચાની સારસંભાળમાં ઘણો સમય વિતાવે છે. તે દરરોજ સવારે એકથી દોઢ કલાક પછી છોડને પાણી આપે છે. વધુમાં, તેઓ છોડ માટે પોષક તત્વોથી ભરપૂર પ્રવાહી ખાતરો પણ તૈયાર કરે છે. તેણે કહ્યું કે તે પ્રવાહી ખાતર તૈયાર કરવા માટે વેસ્ટ ડિકમ્પોઝર, મસ્ટર્ડ કેક વગેરેનો ઉપયોગ કરે છે. આ પ્રવાહી ખાતર નિયમિતપણે તમામ છોડને પાણી સાથે આપવામાં આવે છે. આ સિવાય દર વર્ષે તે પોતાના ગામમાંથી ગાયના છાણ અને અળસિયાનું ખાતર મંગાવે છે.
છત પર બનેલા નાના પૂલમાં માછલીઓ ઉછેરી રહ્યા છે
“મારે ફરી ક્યારેય માટી મગાવવાની જરૂર પડી નથી. દર વર્ષે ગામમાંથી ખાતરની થોડી બોરી આવે છે અને અમે તેને તમામ કુંડા અને પથારીની માટી સાથે મિક્સ કરીએ છીએ. વચ્ચે-વચ્ચે બગીચામાં નીંદણ દૂર કરીને સારી રીતે સાફ કરવામાં આવે છે. બગીચામાંથી ઘણા બધા પાંદડા, ડાળીઓ અને ઘાસ વગેરે બહાર આવે છે. આ બધું બાળવા કે ફેંકી દેવાને બદલે બગીચાની માટીમાં જ દાટી દેવામાં આવે છે. ધીમે ધીમે આ બધું વિઘટિત થાય છે અને ખાતરમાં ફેરવાય છે. એ જ રીતે, રસોડામાંથી ફળો અને શાકભાજીની છાલનો પણ બગીચામાં ઉપયોગ થાય છે,”તે કહે છે.
છેલ્લા 20 વર્ષથી તેમના ઘરની બહાર કોઈ ભીનો કે જૈવિક કચરો ગયો નથી. તે કહે છે કે હવે તે સાયકલ બની ગઈ છે કે બગીચાની પેદાશ રસોડામાં જાય છે અને રસોડામાં રહેલો કચરો બગીચામાં પાછો આવે છે અને ખાતર બની જાય છે. છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં બિહારમાં માછલી ઉછેરનો શોખ ઘણો વધી ગયો છે. તેણે કહ્યું, “મેં વિચાર્યું કે શા માટે અમારા રુફટોપ પૂલમાં કેટલીક માછલીઓ પાળવામાં ન આવે. તેથી, ટ્રાયલ તરીકે, થોડા મહિના પહેલા, મેં માછલી પાલન પણ શરૂ કર્યું છે.”
અંતમાં, તે સલાહ આપે છે કે જો તમે તમારું ઘર બનાવી રહ્યા છો, તો તેને એ રીતે બનાવો જેથી તમે ભવિષ્યમાં રૂફ ગાર્ડનિંગ કરી શકો. કારણ કે ઓર્ગેનિક પદ્ધતિથી ઘરમાં ઉગાડવામાં આવતાં ફળો અને શાકભાજીની કોઈ તુલના નથી. એટલા માટે દરેક વ્યક્તિએ થોડુંક બાગકામ કરવું જ જોઈએ. જો તમે તેમની સાથે સંપર્કમાં રહેવા માંગતા હો, તો તમે તેમના ફેસબુક પેજ ની મુલાકાત લઈ શકો છો.
સંપાદન: નિશા જનસારી
આ પણ વાંચો: ઘરમાં જ બનાવી દીધુ નાનકડું જંગલ, ધાબામાં વાવ્યા છે 2500 બોનસાઈ
જો તમને આ લેખ ગમ્યો હોય અને જો તમે પણ તમારા આવા કોઇ અનુભવ અમારી સાથે શેર કરવા ઇચ્છતા હોય તો અમને gujarati@thebetterindia.com પર જણાવો, અથવા Facebook અમારો સંપર્ક કરો.