આપણે બધા જાણીએ છીએ કે આપણું જીવન ઘણી રીતે વૃક્ષો અને છોડ પર આધારિત છે. તેથી, આપણે બધાએ આપણી આસપાસ ઝાડ રાખવાનો પ્રયત્ન કરવો જોઈએ. જો જગ્યાની અછત છે, તો પછી તમારી બાલકની પર અથવા ટેરેસ પર જ વૃક્ષો અને છોડ રોપો. જો કે, મોટાભાગના લોકો તેમના ઘરે વૃક્ષો અને છોડ રાખવા માંગે છે પરંતુ તેમની પાસે એટલી જગ્યા નથી. ખાસ કરીને મોટા શહેરોમાં જ્યાં જીવન ફ્લેટમાં જ હોય છે. આવી સ્થિતિમાં, તમે તમારા મકાનમાં ઇન્ડોર પ્લાન્ટ (Indoor Plants) લગાવી શકો છો.
ઇન્ડોર છોડ (Indoor Plants)એવા છોડ છે જે તમે ઘરની અંદર છાંયડા હેઠળ લગાવી શકો છો. તેનાંથી ઘરમાં હરિયાળી તો વધે જ છે.સાથે જ છોડ હવાને શુધ્ધ પણ કરે છે. વધતા જતા વાયુ પ્રદૂષણને ધ્યાનમાં રાખીને, લોકો તેમના ઘરો અને ઓફિસમાં ઇન્ડોર પ્લાન્ટ લગાવી રહ્યા છે. બેંગલુરુમાં રહેતી સ્વાતિ દ્વિવેદીએ પણ તેમના ઘરમાં ઘણા પ્રકારના ઇન્ડોર પ્લાન્ટ્સ રોપ્યા છે. તે કહે છે, “જો કોઈ બાગકામ શરૂ કરે છે, તો તેમને પહેલા ઇન્ડોર પ્લાન્ટ્સ (Indoor Plants) લગાવવાની સલાહ આપવામાં આવે છે. કારણ કે તેમને લગાવવા અને તેમની સંભાળ રાખવી ખૂબ જ સરળ છે.”
મની પ્લાન્ટ વિશે લગભગ આપણને બધાને ખબર છે. આ ઉપરાંત, તમે તમારા ઘરની અંદર એરિકા પામ, સિંગોનિયમ, સ્પાઇડર પ્લાન્ટ, જીજી પ્લાન્ટ, ફિલોડેન્ડ્રોન, પોથોસ, ગરબેરા ડેઇઝી, સ્નેક પ્લાન્ટ, પીસ લીલી, બોસ્ટન ફર્ન અને જેડ પ્લાન્ટ જેવા ઇન્ડોર પ્લાન્ટ (Indoor Plants) પણ લગાવી શકો છો. એક ખાસ વાત એ છે કે તમે માટી અને પાણી બંનેમાં ઘણાં ઇન્ડોર છોડ લગાવી શકો છો.
સ્વાતિ કહે છે, “જ્યારે ઇન્ડોર પ્લાન્ટ્સ (Indoor Plants) લગાવતી વખતે થોડું ધ્યાન એ વાત પર રાખોકે, તે નોન-ટોક્સિક (ઝેરી નથી) છે. ઘણા એવા ઇન્ડોર છોડ છે જે નાના બાળકો અને પ્રાણીઓ માટે યોગ્ય નથી. તેથી જો તમારા ઘરમાં નાના બાળકો અથવા પ્રાણીઓ છે, તો પછી તમે સારી રીતે જોઈને ઇન્ડોર છોડ ઉગાડી શકો છો. આ ઉપરાંત, પ્રયત્ન કરો કે તમે જે છોડ રોપશો તે હવા શુદ્ધ કરવાવાળા હોવા જોઈએ. શરૂઆતમાં, એવાં છોડ લગાવો જેને ઓછી સંભાળની જરૂર હોય છે. ધીરે ધીરે, જ્યારે આ છોડ તમારા ઘરમાં સારી રીતે ઉગે છે અને તમારી રૂટિનમાં પણ છોડની સંભાળ લેવાનો સમાવેશ થાય, તો પછી તમે વિવિધ પ્રકારનાં છોડ રોપી શકો છો.”
આજે બેટર ઈન્ડિયાને સ્વાતિ જણાવી રહી છે કે તમે કયા ત્રણ ઇન્ડોર પ્લાન્ટ્સની (Indoor Plants) શરૂઆત કરી શકો છો. જેને ઉગાડવા અને તેની કાળજી લેવા માટે ખૂબ જ સરળ છે. ત્રણેય છોડ હવા શુદ્ધ કરનારા છે અને તમારા ઘર માટે સલામત છે.
- એરિકા પામ(Areca Palm):
જો તમને આજુબાજુમાં ક્યાંય કોઈ મોટું એરિકા પામ પ્લાન્ટ મળી રહ્યું નથી, તો પછી તમે આ છોડને નર્સરીમાંથી લઈ શકો છો અને તેને તમારા ઘરે લગાવી શકો છો. પરંતુ જો તમારી પાસે આ પ્લાન્ટ તમારી ઓફિસમાં અથવા બીજે ક્યાંક છે, જ્યાંથી તમે કટિંગ લઈ શકો છો, તો પછી તમે આ છોડને જાતે ઉગાડી શકો છો.
· સૌ પહેલાં મોટા અને વિકસિત એરિકા પામ પ્લાન્ટમાંથી એક કટિંગ લઈ લો. આ માટે, છરીની મદદથી છોડની ડાળીઓમાંથી એક ડાળી કાપી લો. આ છોડની વિવિધ ડાળીઓ નીચે તરફ વધે છે. તેથી એવા પ્રયાસ કરો કે, તમે જે ડાળીને કાપવા માટે લઈ રહ્યા છો તેમાં એક અથવા બે મૂળ હોય.
· કટિંગ લગાવવા માટે, તમે નાનું અથવા મધ્યમ કદનું કુંડુ લઈ શકો છો, જેમાં તળિયામાં કાણું હોય.
· પોટીંગ મિક્સમાં સમાન પ્રમાણમાં માટી, કોકોપીટ અને ખાતર ઉમેરો. પોટિંગ મિક્સ એવું હોવું જોઈએ કે પાણી રહે નહીં અને લાંબા સમય સુધી જમીન ભેજવાળી રહે.
· હવે કટિંગને તમે આ કુંડામાં પોટિંગ મિક્સ ભરીને લગાવી દો.
· હવે છોડને ઉપરથી થોડું પાણી આપો.
· આ છોડને તમારા ઘરની કોઈપણ બારી પાસે અથવા એવી જગ્યાએ રાખો જ્યાં પ્રકાશ સારો હોય.
· જરૂરિયાત મુજબ નિયમિતપણે પાણી આપો.
· વચ્ચે, તમે ખાતર જેવા વર્મી કમ્પોસ્ટ ઉમેરી શકો છો. વર્મી કમ્પોસ્ટમાં તમામ જરૂરી પોષક તત્વો હોય છે જે તેને વધવામાં મદદ કરે છે.
=
· તમારા છોડનો વિકાસ લગભગ બેથી ત્રણ અઠવાડિયામાં થવાનું શરૂ થાય છે.
· જ્યારે તે સારી રીતે વધવા લાગે છે, ત્યારે તમે તેમાંથી નવું કટિંગ લઈ અને નવો છોડ લગાવી શકો છો.
સ્વાતિ આગળ કહે છે કે ઘણી વખત એરિકા પામનાં પાન સુકાવા લાગે છે, આનાં ઘણાં કારણો હોઈ શકે છે. પ્રથમ તે છે કે તેને પાણીની જરૂર હોય છે,તો તમે તેને નિયમિતપણે પાણી આપો. બીજું કારણ ખાતરનું વધારે પ્રમાણ છે. તેથી જો તમે વધારે પ્રમાણમાં ખાતર આપી રહ્યા છો, તો પાણી ઘટાડીને તેને વધારવું. વચ્ચે, છોડના મૂળને પણ જોતા રહો. જો છોડ નીચેથી બગડી રહ્યો છે, તો આનું મુખ્ય કારણ પાણીની વધુ માત્રા છે. તેથી તમારું પાણી આપવાની રીતો ધ્યાનમાં લો.
આ સિવાય કીટ લાગવાના સમયે પાંદડા સુકાવા લાગે છે. આવી સ્થિતિમાં, તમે એક ચમચી બેકિંગ સોડા, એક ચમચી લીમડાનું તેલ, થોડું ડીશવોશિંગ લિક્વિડ લો અને તેને એક લિટર પાણીમાં મિક્સ કરો. આ સોલ્યુશનને વચ્ચે છોડ પર છંટકાવ કરો. આનાથી છોડમાંથી તમામ પ્રકારના જંતુઓ દૂર કરશે.
સ્વાતિ કહે છે, “એરિકા પામને દર 20-25 દિવસ પછી થોડી વાર માટે તડકામાં રાખી શકો છો. વળી, દર બે-ત્રણ વર્ષે, તમારે આ છોડને ‘રિપોટ’ એટલેકે પોટમાંથી કાઢી નાખવો પડશે, અને ફરીથી પોટીંગ મિશ્રણ તૈયાર કરવું અને તેને કુંડામાં લગાવવાનું હોય છે. તે દેખાવમાં સુંદર છે, તેમજ હાનિકારક તત્વોને હવામાંથી દૂર કરે છે, જેમ કે બેન્ઝિન, ફોર્માલ્ડીહાઇડ અને કાર્બન મોનો ઓક્સાઇડ.”
તમે અહીં વિડીયો જોઈ શકો છો!
- સ્પાઇડર પ્લાન્ટ(Spider Plant):
તે રિબન પ્લાન્ટ/એરોપ્લેન પ્લાન્ટ/સ્પાઇડર આઇવી તરીકે પણ ઓળખાય છે. તેને આ નામ, આ છોડમાંથી લટકતી દાંડીને કારણે મળ્યું છે. જ્યારે આ છોડનો વિકાસ થાય છે, તેના પાંદડા પોટમાંથી ફેલાવવાનું શરૂ કરે છે અને કેટલાક દાંડી, જેમાં વધુ નાના છોડ આવવાનું શરૂ થાય છે. તમે તેમને આ દાંડીમાંથી કાપી શકો છો અને નવા છોડ રોપી શકો છો.
· એક કોઈ નાનુ/મધ્યમ કદનું ફ્લાવરપોટ લો.
· તેમાં 50% બગીચાની માટી, 25% ખાતર અને 25% કોકોપીટ ઉમેરો.
· પોટના તળિયે એક કાણું હોવું જોઈએ, જેના પર તમે કાંકરા અથવા દીવો મૂકો અને તેમાં પોટીંગ મિશ્રણ ભરો.
· હવે પ્લાન્ટમાંથી લીધેલા કટિંગ લગાવો.
· કટિંગ લગાવ્યા પછી, છોડને થોડું પાણી આપો અને તેને એવી જગ્યાએ રાખો જ્યાં પ્રકાશ સારો હોય પરંતુ સીધો તડકો ન મળે.
· આ પ્લાન્ટમાં દરરોજ પાણી આપવાની જરૂર નથી. જ્યારે પણ તમે પાણી આપો, તે પહેલાં તમે પોટમાં માટીને આંગળીથી તપાસો. જો જમીનમાં ભેજ હોય, તો તમે પાણી ન આપતા અને જો જમીન શુષ્ક લાગે છે, તો જ તમે પાણી આપો.
· વચ્ચે, તમે કુંડામાં ખાતર ઉમેરી શકો છો, પરંતુ વધારે ખાતર ઉમેરશો નહીં.
· લગભગ બેથી ત્રણ અઠવાડિયામાં તમારો છોડ સારી રીતે વધવાનું શરૂ કરશે.
· સ્વાતિ કહે છે કે પહેલા લોકો ઘરની સુંદરતા વધારવા માટે તેનો ઉપયોગ કરતા હતા. પરંતુ હવે તે હવાને શુદ્ધ કરવા માટે ખાસ લગાવે છે.
તમે અહીં એક વિડીયો જોઈ શકો છો!
- ફિલોડેન્ડ્રોન(Philodendron):
આ છોડની ઘણી જાતો છે જેમ કે એક જાતમાં પાંદડાનો રંગ આછો લીલો હોય છે અને અન્ય જાતોમાં ઘાટા લીલા પાંદડા હોય છે. તમને જે પણ પ્રકારનો છોડ મળે છે, તમે તેમાંથી કટિંગ લઈને તેને તમારા ઘરમાં લગાવો. કારણ કે તે હવાને શુદ્ધ કરવા માટે ખૂબ જ સારો છોડ છે. તેની વધારે કાળજી લેવાની પણ જરૂર નથી. ઉપરાંત, જ્યારે તે વધવાનું શરૂ કરે છે ત્યારે તે ખૂબ સુંદર લાગે છે.
· ફિલોડેન્ડ્રોનના કટિંગ માટે, તમારે મુખ્ય છોડની નીચેથી ડાળીને કાપવી જોઈએ.
· આ માટે, તમે કુંડામાં સમાન પ્રમાણમાં માટી, ખાતર અને કોકોપીટ ઉમેરી શકો છો.
· હવે કટિંગના તળિયેથી બધા પાંદડા કાઢો અને ફક્ત ઉપરના પાંદડા રહેવા દો.
· હવે આ કટિંગને કુંડામાં લગાવો અને છોડને ઉપરથી પાણી આપો.
· તેને છાયા હેઠળ રાખો અને નિયમિતરૂપે જરૂરિયાત મુજબ પાણી આપો.
· આ છોડને ક્યારેય સીધો સૂર્યપ્રકાશ નીચે ન રાખો પરંતુ તેને પ્રકાશની જરૂર છે. તેથી તમે તેને વિંડોની નજીક મૂકી શકો છો.
· વચ્ચે ખાતર આપવાનું ચાલુ રાખો.
· જ્યારે આ છોડ વધવા માંડે છે, ત્યારે તેને ટેકાની જરૂર હોય છે. તેથી તમે પોટમાં તેની નજીક કોઈ લાકડી મૂકી શકો છો, જેના પર તે વધે છે.
તમે અહીં વિડીયો જોઈ શકો છો!
સ્વાતિ કહે છે કે ઇન્ડોર પ્લાન્ટ (Indoor Plants) લગાવવાથી તમારા ઘરનું વાતાવરણ ખીલેલું રહે છે. ઉપરાંત, આ છોડ વધુ મહેનત કરાવતા નથી. તેથી જો તમારે બાગકામ શરૂ કરવું હોય તો આ છોડથી પ્રારંભ કરો. જો તમે પહેલેથી જ બાગકામ કરી રહ્યા છો પણ ક્યારેય ઇનડોર છોડ ઉગાડ્યા નથી, તો પણ તમે તેને લગાવી કરી શકો છો. કારણ કે તમારા ઘરની સુંદરતામાં વધારો કરવા સાથે, તેઓ તમને શુદ્ધ હવા આપે છે.
સ્વાતિ દ્વિવેદીનો સંપર્ક કરવા માટે, તમે તેમના ફેસબુક પેજ પર મેસેજ કરી શકો છો.
હેપી ગાર્ડનિંગ!
સંપાદન: નિશા જનસારી
આ પણ વાંચો: #ગાર્ડનગિરી: પહેલીવાર વૃક્ષારોપણ કરી રહેલાં લોકો માટે એક્સપર્ટની સલાહ!
જો તમને આ લેખ ગમ્યો હોય અને જો તમે પણ તમારા આવા કોઇ અનુભવ અમારી સાથે શેર કરવા ઇચ્છતા હોય તો અમને gujarati@thebetterindia.com પર જણાવો, અથવા Facebook અમારો સંપર્ક કરો.
