તમારા ઘરમાં ઉગતા છોડને જોઈને માત્ર મનને જ શાંતિ નથી મળતી, પણ તેનાંથી હવાની ગુણવત્તામાં પણ સુધારો થાય છે. ભોપાલમાં રહેતા 25 વર્ષીય સાક્ષી ભારદ્વાજે પણ આ વાત સમજી અને તેના ઘરની પાછળ મીની જંગલ બનાવી દીધુ. આ જંગલમાં 450 જાતિના 4000 છોડ છે. આ સિવાય છોડની વિદેશી જાતિઓ 150 છે અને આ બધા સુંદર છોડ ઉભા સેટઅપમાં ઉગાડવામાં આવ્યા છે. આ છોડને આકર્ષક બનાવવા માટે, સાક્ષીઓ નાળિયેરના શેલો(Plants In Coconut Shell), રિસાયકલ બોટલ અને બોટલોનો ઉપયોગ કરે છે.
સાક્ષી કહે છે, “બાગકામ મારી નસોમાં છે.” તેમણે પ્રકૃતિ પ્રત્યેના પ્રેમને કારણે માઇક્રોબાયોલોજીનો અભ્યાસ કર્યો.
તેમણે કહ્યું, “વર્ષ 2019માં મેં માનસરોવર ગ્લોબલ યુનિવર્સિટીમાં કૃષિમાં સહાયક પ્રોફેસર તરીકે કામ કરવાનું શરૂ કર્યું. વિદ્યાર્થીઓને છોડના ફેલાવા અને આનુવંશિક (genetics) બાબતો વગેરેને લગતી વાતો શીખવવા અને સમજાવતી વખતે, મારી અંદર બાગાયતમાં ખાસ રસ વિકસ્યો. વળી, હું એ સુનિશ્ચિત કરતી હતી કે હું જે પણ બોલું તે મારા અનુભવથી સંબંધિત હોય. તેથી, તેમને કંઈપણ કહેતા અથવા તેમને શીખવવા પહેલાં, મેં આ બાબતોને મારા ઘરે કરવાનો પ્રયાસ કરવાનું નક્કી કર્યું.”
તે ઝાડમાંથી શાખાઓની કલમ બનાવીને છોડ ઉગાડતી અને ફૂલોના છોડ ખરીદતી અને તેમાંથી નવા છોડ રોપતી. આ ઉપરાંત, તેઓ લીંબુ અને નારંગીની છાલમાંથી બાયો-એન્ઝાઇમ બનાવતા હતા અને માત્ર લીમડા અને પપૈયા જેવા ઔષધીય છોડને ખવડાવીને અળસિયામાંથી ખાતર (કૃમિ ખાતર) તૈયાર કરતા હતા.
વધતી વિદેશી જાતો
2020ની શરૂઆતમાં, સાક્ષીને સોશિયલ મીડિયા દ્વારા શહેરી બાગાયતી સમુદાય વિશે ખબર પડી. અહીં બધા ગાર્ડનરે મોન્સ્ટેરા અને ફિલોડેન્ડ્રન (Monsteras and Philodendrons)જેવા વિદેશી છોડની ચર્ચા કરી, જે તેઓ ઘરે પણ ઉગાડતા હતા.
તે કહે છે, “લોકોના ઘરોમાં છોડ અને બગીચા ઉગતા જોઈને મને આશ્ચર્ય થયું.” પછી મને લાગ્યું કે આ બધાની તુલનામાં મારો બગીચો ઘણો નાનો છે. કારણ કે, મારા બગીચામાં તે દિવસોમાં, ફક્ત જાસુદ અને ગુલાબ જેવા સરળ છોડ વાવવામાં આવ્યા હતા. તેથી, મેં તેમાંથી કેટલાક માળીઓનો સંપર્ક કર્યો અને તેમને કેટલાક સ્નેક પ્લાન્ટ, મોન્સ્ટેરા, ફિલોડેન્ડ્રોન અને બેગોનીયા મંગાવ્યા.”
પણ સાક્ષી ત્યાં અટકી નહીં! તેઓએ નર્સરીમાંથી સિમેન્ટનાં કુંડાં અને તેમાં તે વિદેશી છોડ રોપ્યાં. ઉપરાંત, આ છોડની જૈવિક વૃદ્ધિ માટે, તેઓએ તેમને જૈવિક પોટિંગ મિક્સ અને વર્મી કંપોસ્ટ ઉમેર્યા. તેણીએ નિયમિત રૂપે તેમનામાં પાણી રેડવાનું શરૂ કર્યું અને દરેક રીતે તેની સંભાળ રાખવા લાગ્યા.
સાક્ષી જણાવે છે, “મારા ઘરમાં બગીચાની પુષ્કળ જગ્યા હતી, પરંતુ મેં આ છોડને ત્યાં રોપ્યા ન હતા, અને મારા બગીચામાં છોડને નાશ કરનાર લાલ કીડીઓથી બચાવવા તેમને સિમેન્ટના કુંડાંમાં રોપ્યા હતા.” મેં ઘણી જૈવિક પદ્ધતિઓ દ્વારા તેમનાથી છુટકારો મેળવવાનો પ્રયાસ કર્યો, પરંતુ આ પદ્ધતિઓ હંમેશા અસફળ રહી.”
જોકે, છોડ સિમેન્ટં કુંડાંમાં સારી રીતે વિકસી રહ્યા હતા, સાક્ષીએ વધુ સિમેન્ટના કુંડાની ખરીદીનો વિચાર માંડી વાળ્યો અને ઈકો-ફ્રેન્ડલી રીતે કામ કરવાનું નક્કી કર્યું.
તેમણે કહ્યું, “હું દરરોજ નાળિયેર પાણી પીઉં છું. તેથી જ મેં વિચાર્યું કે, આ નાળિયેરના શેલોમાં કેમ છોડ ન રોપાય! ” સાક્ષી માને છે કે પાણીના લિકેજને રોકવા માટે નાળિયેરની ભૂકીનો ઉપયોગ કરવો એ એક સારો ઉપાય છે. ઉપરાંત, નાળિયેર શેલમાં છોડ (Plants In Coconut Shell) એટલા મજબૂત થાય છે કે તે ક્યારેય સરળતાથી તૂટી શકતા નથી.
બનાવ્યુ એક વર્ટિકલ ગાર્ડન
પોતાની આ યોજનાને અમલમાં મૂકવા માટે, સાક્ષીએ નાળિયેરના શેલો(Plants In Coconut Shell)ને સારી રીતે સાફ કર્યા અને તેમને સૂકવવા દીધા. તેઓએ શેલની ઉપરથી બે છિદ્રો બનાવ્યાં અને તેમાં વાયર અને પાતળા દોરડાં મૂકીને દિવાલ પર લટકાવી દીધા. તેઓ રસોડાના કચરામાંથી બનાવેલા ઓર્ગેનિક પોટીંગ મિક્સ, વર્મીકમ્પોસ્ટ અને ખાતરથી શેલો ભરીને તેમની અંદરના છોડ વાવે છે.
સાક્ષી કહે છે, “શેલો સાફ કરવા અને તેમાં છોડ ઉગાડવા માટે થોડા દિવસોનો સમય લાગી શકે છે, પરંતુ આજ સુધીમાં બધા છોડ સારી રીતે વિકસ્યા છે અને હું તેના જેવા ઘણા વધુ છોડ ઉગાડી રહી છું. મારા છોડમાં કોઈ જીવાત નથી. કારણ કે, નાળિયેરના શેલો છોડ માટેના પોષણનો પ્રાકૃતિક સ્રોત છે. હવે, મારા બગીચામાં 450 વિવિધ જાતિના 4000થી વધુ છોડ છે. તેમની વચ્ચે 150 વિદેશી પ્રજાતિઓ છે. આ વિદેશી પ્રજાતિઓમાં મોન્સ્ટેરા, ફિલોડેન્ડ્રોન, બેગોનીઆ, કેલેથિયા, પામ્સ, પેપરોમિયા, ફાયકસ, એપિપ્રેમનમ, સેન્સાવિયરિયા, ક્લોરોફાઈટમ, એગ્લોયનિમા વગેરે સાથે સંકળાયેલા છોડ શામેલ છે.” સાક્ષીએ જણાવ્યું કે તેઓ આ છોડને વેસ્ટ પ્લાસ્ટિકના કન્ટેનર અને બોટલોમાં પણ ઉગાડે છે.
સાક્ષી જણાવે છે કે તેમના મનપસંદ છોડ મોન્સ્ટેરા એડમસોનઇ અને ફિલોડેન્ડ્રોન ડ્રેગન છે. કારણ કે, મોન્સ્ટેરા એડમસોનઇ એ પહેલો દુર્લભ છોડ હતો જે તેણે તેના બગીચામાં રોપ્યો હતો અને ફિલોડેંડ્રોન ડ્રેગન એક વિદેશી પ્રજાતિ છે, જેને તે ઇન્ડોનેશિયાથી લાવી હતી.
છોડને નાળિયેરના શેલો (Plants In Coconut Shell), રિસાયકલ કરવામાં આવેલી બોટલ અને ડબ્બા વગેરેને આકર્ષક બનાવવા માટે, સાક્ષીએ દર રવિવારે બેસીને લોકડાઉન દરમિયાન તેમને ઘણા રંગબેરંગી વોટરપ્રૂફ રંગથી રંગી દીધા.
રીસાયકલ થયેલી પ્લાસ્ટિકની વસ્તુઓ સિવાય છોડ વાવવા માટે, તેમણે પ્લાસ્ટિકનાં કવર જેવા- દૂધનાં પેકેટને પૉલીબેગનાં રૂપમાં ઉપયોગ કર્યો. સાક્ષી કહે છે કે તે ભવિષ્યમાં એક નર્સરી શરૂ કરવા માંગે છે, જે લોકોને વિદેશી જાતિના છોડ આપવામાં સક્ષમ હોય.
જો તમે સાક્ષીના બગીચા વિશે અથવા તેમની પાસેથી વિદેશી છોડ ખરીદવા માંગતા હોય, તો તમે તેમના ઇન્સ્ટાગ્રામ પેજ પર સંપર્ક કરી શકો છો.
સંપાદન: નિશા જનસારી
આ પણ વાંચો: લગ્નના કરિયાવરમાં સોનાની જગ્યાએ છોડ લઈને આવ્યાં હતાં ઈલાબેન, ઘરમાં છે 1000+ ઝાડ-છોડ
જો તમને આ લેખ ગમ્યો હોય અને જો તમે પણ તમારા આવા કોઇ અનુભવ અમારી સાથે શેર કરવા ઇચ્છતા હોય તો અમને gujarati@thebetterindia.com પર જણાવો, અથવા Facebook અમારો સંપર્ક કરો.
