કોરોના સમયગાળા પછી લોકોના જીવનમાં ઘણા ફેરફારો થયા છે. માસ્ક અને સામાજિક અંતરની સાથે, લોકો તેમના ખોરાક અને આરોગ્ય પ્રત્યે પણ જાગૃત થયા છે. આવા સંજોગોમાં હોમ ગાર્ડનિંગ તરફ લોકોનો ટ્રેન્ડ પણ વધી રહ્યો છે. પછી ભલે તે ઇન્ડોર છોડથી ઘરની હવાને શુદ્ધ કરવાનું હોય કે પછી ઘરમાં શાકભાજી ઉગાડવાનું હોય. પરંતુ જો તમે હજી સુધી કોઈ શાકભાજી ઉગાડ્યા નથી અને તમે નથી સમજી શકતા કે કયા વાવેતર સરળ છે, તો તેની શરૂઆત કઈ રીતે કરવી તે અહિયાં સમજો. તો આજે અહીં જુઓ આ તમામ પ્રશ્નોના જવાબ, મધ્યપ્રદેશના ગાર્ડનીંગ નિષ્ણાત રીતુ સોની પાસેથી.
તેમના કહ્યા મુજબ જો તમારા ઘરના ટેરેસ પર, ગાર્ડનમાં કે બાલ્કનીમાં ચારથી પાંચ કલાકનો સૂર્યપ્રકાશ મળે તો તમે કોઈપણ શાકભાજી સરળતાથી ઉગાડી શકો છો. આ માટે ઘરે જે વસ્તુઓ છે તેનો ઉપયોગ કરીને શરૂઆત કરી શકો છો. તેમણે કહ્યું, “જે લોકો ગાર્ડનીંગ કરવા અથવા શાકભાજી ઉગાડવા માંગે છે, તેમણે સૌ પ્રથમ રસોડાના કચરામાંથી ખાતર બનાવવાનું શરૂ કરવું જોઈએ. જેથી છોડની વૃદ્ધિ માટે તમારે બહારથી ખાતર લાવવું ન પડે. ઉપરાંત, ઘરે બનાવેલ ખાતર છોડના વિકાસ માટે ઉત્તમ છે.
બીજી બાજુ, જો આપણે સરળ શાકભાજી વિશે વાત કરીએ, તો તમે કોથમીર, ફુદીનો, મેથી જેવા શાક પણ સરળતાથી નાના પાત્રમાં ઉગાડી શકો છો. કેટલાક શાકભાજી એવા છે જેમના બીજ તમારે બહારથી ખરીદવા પડતા નથી જેમ કે ટામેટા, કેપ્સિકમ, રીંગણ વગેરે. તમે પાંદડાવાળા શાકભાજીમાં પાલક પણ ઉગાડી શકો છો.
જો તમે પહેલીવાર ગાર્ડનીંગ કરી રહ્યા છો અથવા હમણાં જ શરૂ કર્યું છે, તો તમે ટામેટાં, કેપ્સિકમ અને પાલક વાવીને શરૂ કરી શકો છો. ચાલો જાણીએ કે તમને શું જરૂર પડશે અને કઈ બાબતોનું ધ્યાન રાખવું પડશે:
માટી તૈયાર કરવી
ટેરેસ અથવા બાલ્કનીમાં શાકભાજી રોપવા માટે સારી જમીન તૈયાર કરવી ખૂબ જ જરૂરી છે. આ માટે, તમે એક વાસણમાં ખાતર અને માટી મૂકો, તેને પ્લાસ્ટિકથી ઢાંકી દો અને તેને લગભગ એક મહિના માટે રહેવા દો. આને કારણે, જમીન સારી રીતે ગરમ થાય છે, અને છોડમાં જંતુઓ અથવા રોગો વગેરેની સંભાવના પણ ઓછી થાય છે.
આ પણ વાંચો: સિમેન્ટના જંગલ સમા અમદાવાદમાં મીનલબેનનું ઘર છે હરિયાળું,મહેમાનોને પણ ગિફ્ટમાં મળે છે છોડ
પોટિંગ મિક્સની દ્રષ્ટિએ, 50% માટી, 25% રેતી અને બાકીના ખાતર (ભલે તમે વર્મીકમ્પોસ્ટ અથવા હોમમેઇડ ખાતરનો ઉપયોગ કરો) નું મિશ્રણ શાકભાજી ઉગાડવા માટે શ્રેષ્ઠ છે.
બીજ તૈયાર કરવા
તમે જે પણ છોડ વાવો છો, ટામેટા, કેપ્સિકમ અથવા પાલક, તેના બીજ જમીનમાં રોપતા પહેલા તેને તૈયાર કરવું ખૂબ જ જરૂરી છે.
બીજમાં ફૂગ ટાળવા માટે, હળદરના પાણીથી કોટિંગ કરીને બીજ વાવવા જોઈએ. રીતુ કહે છે, “જો તમને ગૌમૂત્ર મળે, તો તમારે હળદર અને ગૌમૂત્રમાં લગભગ 24 કલાક સુધી ડુબાડવું જોઈએ, પછી તેને તડકામાં સૂકવીને જમીનમાં રોપવું જોઈએ. આને કારણે, બીજને ફૂગ વળતી નથી અને તે ઝડપથી અંકુરિત પણ થાય છે. તમે જ ઘરે ટામેટાં અને કેપ્સિકમ માટે બીજ મેળવી શકો છો, જ્યારે પાલકના બીજ, તમે કોઈપણ નર્સરીમાંથી સરળતાથી મેળવી શકો છો.
ટામેટાનો છોડ કઈ રીતે ઉગાડવો
બજારમાં ઉપલબ્ધ બંને દેશી અથવા હાઇબ્રિડ ટામેટાં સરળતાથી વાવેતર થાય છે. આ માટે, ટમેટા કાપી અને બીજ બહાર કાઢો.
હળદર અથવા ગૌમૂત્ર અને હળદરના પાણીમાં બીજ નાખીને તેને તૈયાર કરો. લગભગ ત્રણ કલાક સુધી તડકામાં બીજ સુકાયા બાદ તેને જમીનમાં વાવો.
હવે નાના પ્લાસ્ટિકના બોક્સ અથવા ટ્રેમાં માટી નાખો અને અંકુરણ માટે બીજ નાખો.
લગભગ એક અઠવાડિયા પછી, બીજ અંકુરિત થવા લાગશે. પરંતુ મોટા કુંડામાં વાવેતર કરતા પહેલા, છોડને ત્રણથી ચાર પાંદડા વિકસાવવા દો.
જયારે બીજમાંથી ચારથી પાંચ પાંદડા નીકળે છે ત્યારે તમે તેને મોટા કુંડામાં રોપો. તમારો પોટ જેટલો મોટો હશે, છોડ એટલો મોટો થશે.
કારણ કે ટામેટાના છોડને ભેજની જરૂર છે. તેથી, કુંડાની માટીને સુકાવા ન દો, દરરોજ થોડું પાણી ઉમેરતા રહો.
જેમ જેમ ટામેટાંનો છોડ વધે છે, તેના પાંદડાને નીચેથી કાપતા રહો. જેથી પાંદડા જમીન સાથે સંપર્કમાં ન આવે. ઉપરાંત, જેમ જેમ છોડ વધે છે, તેને એક લાકડા સાથે જોડો. આમ કરવાથી છોડ ઉપરની તરફ વધશે, નીચે નહીં.
ટામેટાના છોડ જંતુઓ માટે પણ સંવેદનશીલ હોય છે. આ માટે, રિતુ એક લિટર પાણીમાં 250 ગ્રામ ગાયનું દૂધ ભેળવીને સાંજે છંટકાવ કરવાનું સૂચન કરે છે.
આ પણ વાંચો: સ્વાસ્થ્ય માટે ડૉક્ટર કપલ બન્યું ખેડૂત, ધાબામાં 3 લેયરમાં વાવ્યાં 30+ શાક, 10+ ફળ અને ઔષધીઓ
તે જ સમયે, તમે યોગ્ય કેલ્શિયમ મેળવવા માટે છોડ માટે ખાદ્ય ચૂનાનો ઉપયોગ કરી શકો છો. તમે એક લિટર પાણીમાં થોડો ચૂનો ઓગાળીને 15 દિવસમાં એક વખત કુંડામાં નાખો.
ટામેટાના છોડને રોપવા માટે, મે મહિનામાં જ જમીન તૈયાર કરો. વરસાદ પહેલા છોડ તૈયાર કરો. આમ કરવાથી, તમારો પ્લાન્ટ એક મહિના પછી વરસાદના પાણીને સહન કરવા માટે તૈયાર થઈ જશે. તમારા છોડમાં લગભગ બે થી ત્રણ મહિનામાં ફૂલ આવવા લાગશે.
કેપ્સિકમ પ્લાન્ટ કઈ રીતે રોપવો?
બજારમાંથી લાવેલા કેપ્સિકમના બીજને હળદરના પાણીથી કોટ કરીને, તડકામાં સૂકવીને બીજ તૈયાર કરો. પોટિંગ મિશ્રણ અને બીજ રોપવાની પદ્ધતિ ટામેટા છોડ માટે સમાન છે. પરંતુ રીતુ સોની કહે છે કે કોઈપણ કેપ્સિકમના બીજને અંકુરિત થવામાં થોડો સમય લાગે છે. તેથી મેના અંત સુધીમાં વાવેતર કરવું જોઈએ, જેથી વરસાદની ઋતુ સુધીમાં છોડ યોગ્ય રીતે ઉગે. તે જ સમયે, તેના પ્લાન્ટમાં પાણીની જરૂરિયાત ઓછી છે, તેથી તેને એક દિવસનો ગેપ રાખી પાણી આપવું જોઈએ. કેપ્સિકમના છોડમાં પાંદડા પીળા થવા લાગે છે. જે સામાન્ય રીતે ફૂગના કારણે થાય છે. આ માટે, તમારે પાણીનું ધ્યાન રાખવું જોઈએ અને સાંજે દૂધ અને પાણીના મિશ્રણનો છંટકાવ કરતા રહેવો જોઈએ.
પાલકનો છોડ કેવી રીતે રોપવો?
પાલકના છોડ માટે, તમે તેના બીજ બજારમાંથી લાવી શકો છો. તેના બીજ ખૂબ સસ્તા ભાવમાં મળી રહે છે. પરંતુ જો તમે બહારથી બીજ લાવો છો, તો ખાતરી કરો કે બીજ ખૂબ જૂના તો નથી. આ માટે તમે ટામેટાં ધરાવતા પોટિંગ મિક્સનો પણ ઉપયોગ કરી શકો છો. ઉપરાંત, લીલા-લીલા પાંદડા માટે, સમયાંતરે તેમાં ખાતર ઉમેરતા રહો. તમે તેને 6 ઇંચના કુંડામાં પણ રોપી શકો છો. કુંડામાં અંતર રાખી બીજ રોપવા, તમે જે અંતર પર બીજ રોપશો, પાલકના પાંદડા વધુ ગાઢ અને મોટા થશે.
તેને ત્રણથી ચાર કલાક સૂર્યપ્રકાશ આપો અને દરરોજ પાણી ઉમેરતા રહો. તે ભેજયુકત અને પ્રેમાળ છોડ હોવાથી, તેને વધુ પાણીની જરૂર છે. આ છોડ પણ ખૂબ જ ઝડપથી પરિપક્વ થાય છે. એકવાર વાવેતર કર્યા પછી, નવા પાંદડા ઉભરાતાની સાથે ઉપરનાં પાંદડા કાપીને નાખો. પાંદડા જમીન સાથે સંપર્કમાં ન આવે તેની પણ ખાતરી કરો. જો પાંદડા જમીન સાથે સંપર્કમાં આવે છે, તો છોડને ફૂગ મળી શકે છે.
તો હવે રાહ શેની જુઓ છો, યોગ્ય પોટિંગ મિક્સ તૈયાર કરો અને આ શાકભાજી ઘરે સરળતાથી ઉગાડો અને ઘરે તૈયાર કરેલ ખાતર અને ઓર્ગેનિક જંતુનાશકોનો ઉપયોગ કરો. તમારે બહારથી કંઈપણ લાવવાની જરૂર નથી.
હેપ્પી ગાર્ડનીંગ
સંપાદન: નિશા જનસારી
આ પણ વાંચો:છોડમાં હોય ઈયળ કે જીવાતની સમસ્યા તો કરો આ કુદરતી ઉપાય, ઉકેલ છે તમારા રસોડામાં જ
જો તમને આ લેખ ગમ્યો હોય અને જો તમે પણ તમારા આવા કોઇ અનુભવ અમારી સાથે શેર કરવા ઇચ્છતા હોય તો અમને gujarati@thebetterindia.com પર જણાવો, અથવા Facebook અમારો સંપર્ક કરો.
